جمع‌بندی

بررسی‌های ملی و تجربه‌های میدانی نشان می‌دهد که اشتغال پایدار در مناطق مرزی ایران نیازمند نگاه جامع، ترکیب سیاست‌های کلان و مشارکت واقعی مردم محلی است.
اگر دولت و بخش خصوصی به شکل هماهنگ عمل کنند، می‌توان کولبری را به فرصت اقتصادی تبدیل کرد، مانع مهاجرت جوانان شد و مرزها را از تهدید امنیتی به فرصت توسعه‌ای بدل ساخت.